نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 دانشیار، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
3 دانشیار، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
4 استاد و دانشور کالج اوبرلین، اوهایو، آمریکا
چکیده
دیدگاه‌های بنیادین اخلاقی به‌لحاظ تأثیر کلان در اتّخاذ رویکردهایِ اخلاقی‌ـ‌تربیتی، اهمیّت بسزایی دارند. این دیدگاه‌ها، مسائل یا موضوعاتِ بحثِ فلسفۀ اخلاق‌اند و به‌دلیل اهمیّت و تأثیرگذاری فراگیر رویکردهایِ اخلاقی‌ـ‌تربیتی، توجّه به آنها ضروری‌است. اما رویکردهای مطرح در فلسفۀ اخلاق نیز مبتنی بر دیدگاه‌های هستی‌شناسانه و معرفت‌شناسانه‌اند و همین دیدگاه‌ها، منشاء دیگر منظرهای شناختی و علمی مانند انسان‌شناسی، دین‌شناسی، زیبایی‌شناسی و ... تلقّی می‌شوند. این جُستار عهده‌دارِ بحث ازین مبانی در آراء ابوالقاسم فنایی به‌عنوان یکی از متفکّران دینی معاصرست که اصلی‌ترین ممیّز آن قائل‌بودن به «عقلانیّتِ اخلاق» است. دراین مقاله، با استفاده از روشِ تحلیلِ مفهومی به تحلیلِ دقیقِ آثار متقدّم وی، مبانیِ هستی‌شناسانه، معرفت‌شناسانه و انسان‌شناسیِ مطرح در این آثار موردبحث قرار گرفته‌است. هم‌چنین به مشخِصه‌هایِ مبانیِ بنیادین این رویکردِ فکری و لوازمِ و بایسته‌های ممکن آن در حوزۀ اخلاقی‌ـ‌تربیتی پرداخته شده‌است. دراین نوشته روشن ساختیم «عقلانیّت‌اخلاقی» موردنظر در اینجا در مباحثِ توجیه و اثبات ضرورتاً نیازمندِ ایضاحِ بیش‌تری است. هرچند «عقلانیّت‌اخلاقی» وجود یک موقعیّت و جایگاهِ معرفت‌شناسانۀ ایده‌آل و خطاناپذیر را به‌رسمیّت می‌شناسد، اما نسبت به تکثّری از احکام و داوری‌های اخلاقی فاعل‌محورِ انسانی روی‌گشاده نشان می‌دهد. هم‌چنین منحصر نبودنِ عقلانیّت به عقلانیّت استدلالی در «عقلانیّت‌اخلاقی»، نقطۀ قوّتِ برجسته‌ای درخصوصِ 1. تعدیلِ و پذیرشِ لوازم و ایجاب‌هایِ سازگارِ سایرِ دیدگاه‌های اخلاقی و 2. رویکردِ تعین‌کننده‌ای در طراحی و ایجادِ نظام‌های اخلاقی‌تربیتی ایده‌آل خواهدبود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A critical introduction to the foundations of the ethical-educational views of Abolghasem Fanai
نویسندگان [English]
- Mahmonir Iranpoor 1
- Afzal Sadat Hosseini 2
- Babak Shamshiri 3
- Mohammad Amir Mahallati 4
1 Ph.D. Student of Philosophy of Education, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Shiraz University, Shiraz, Iran
4 Professor and scholar of Oberlin College, Ohio, USA
چکیده [English]
Introduction
"Education and training" are the two basic axes of human development. These two concepts by themselves have a generality to the extent of a considerable part of human knowledge and we can talk about their nature endlessly. Of course, this generality, on the other hand, requires the scrutinization and precise definition of their contents. " training" has a theoretical nature and "education" has a practical nature. Regarding the contents of the category of "teaching and training" or all that can be called as human knowledge, knowledge of the second levels are mentioned, for example medical philosophy, while the branch of medicine is considered as a first level knowledge and medical philosophy is considered at the second and supervisory level. on the first level. In the case of the "education" category, similar second-level knowledge can be listed, among them is the philosophy of ethics. Ethical principles views are very important in terms of the great influence they have in adopting ethical-educational approaches. These fundamental views are among the topics discussed in moral philosophy, and due to the importance and pervasive influence of moral-educational approaches, it is necessary to pay attention to them. But the approaches proposed in the philosophy of ethics are based on ontological and epistemological viewpoints in turn and more precisely, and these fundamental viewpoints are the source of other cognitive and scientific viewpoints such as anthropology, religion, aesthetics, etc. The following question answers such foundations in the opinion of one of the contemporary religious thinkers, named Abulqasem Fanai, whose main criterion is belief in "moral rationality".
Results & Discussion
In this research, by analyzing the early works of this thinker, the ontological, epistemological and anthropological foundations of these works have been discussed and investigated. In this way, first the features of the fundamental principles of this intellectual approach and then its possible requirements in the moral-educational field have been discussed. For "moral rationality", the student's rationality is the first and final component, and any effort at the level of rational systematization of ethics and education must proceed on the axis of the defined rationality. We made it clear that at the basic ontological and epistemological levels of "moral rationality", there are few references to the discussion of justification and proof, and sometimes there is no reference at all.
کلیدواژه‌ها [English]
- Ethical rationality
- Ontology
- Εpistemology
- Αnthropology
- Εthical-educational approach
)