نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز،اهواز،ایران

10.22055/edus.2002.16026

چکیده

   بخش‌ مرجع‌ در کتابخانه‌هااز مهمترین‌ بخشهاست‌ و خدمات‌ مرجع‌ نمود عینی‌ کلیه‌ تلاشهایی‌ است‌ که‌ در یک‌ کتابخانه‌ به‌ عمل‌ می‌آید. تاریخچه خدمات‌ مرجع‌ به‌ قرنهاپیش‌ می‌رسد، لیکن‌ خدمات‌ مرجع‌ به‌ مفهوم‌ امروزی‌ از اواخر قرن‌ نوزدهم‌ میلادی‌ متداول‌ شد. ارائه مناسب‌ این‌ خدمات‌ علاوه‌ بر مهارتهای‌ فنی‌ و دانش‌، ارتباط‌ فردی‌ صحیح‌ را می‌طلبد. توسعه‌ دانشگاهها و به‌ ویژه‌ تأکید بر امر پژوهش‌ از عوامل‌ شکوفایی‌ خدمات‌ مرجع‌ در امریکا بوده‌ است‌ و کتابداران‌ مرجع‌ را از موقعیت‌ و اعتبار خاصی‌ برخوردار نموده‌ است‌. امروزه‌ با پیدایش‌ تکنولوژی‌ جدید اطلاعاتی‌ این‌ بحث‌ پیش‌ آمده‌ است‌ که‌ کتابداران‌ مرجع‌ چگونه‌ می‌توانند علی‌ رغم‌ ظهور امکانات‌ الکترونیکی‌ جدید که‌ امکان‌ جستجوی‌ اطلاعات‌ توسط‌ کاربر را به‌ طور مستقیم‌ فراهم‌ آورده‌ است‌، موقعیت‌ و پایگاه‌ اجتماعی‌ خویش‌ را حفظ‌ نمایند. مقاله حاضر، ضمن‌ بررسی‌ سیر تاریخی‌ پیدایش‌ و گسترش‌ خدمات‌ مرجع‌ و نشان‌ دادن‌ تأثیر پیشرفتهای‌ اخیر فناوری‌ اطلاعات‌ بر خدمات‌ مرجع‌ پیشنهادهایی‌ در این‌ ارتباط‌ ارائه‌ نموده‌ است‌.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Emergence and Development of Reference Services in Libraries

نویسنده [English]

  • Z. Bigdeli

Faculty member, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Chamran University of Ahvaz

چکیده [English]


Reference department is one of the most important constituents of every library and reference services represent the efforts made in any library. The history of reference services dales back to centuries ago, though modern reference services started in late 19th century. To offer desirable reference services demands good interpersonal ielationships as well as knowledge and skills. Development of universities and emphasis on research in particular, are major factors in flourishing reference services in the United Stales. Today, due to the emergence of information technologies, librarians encounter a challenge to maintain their social entity. This article, surveys the emergence and the historical trend of development of reference services. It also studies the effects of recent innovations in reference services and, finally, gives some recommendations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • reference services
  • reference librarians
  • information technology
آمودا والی‌، ا (1373). "نقش‌ ارتباطی‌ کتابدار مرجع‌". ترجمه‌ اشرف‌السادات‌ بزرگی‌. فصلنامه‌ کتاب‌. دوره‌ پنجم‌، شماره‌ سوم‌ و چهارم‌. ص‌ 66-70. حیدری‌، علی‌رضا (1378). بررسی‌ خدمات‌ مرجع‌ کتابخانه‌های‌ مرکزی‌ دانشگاههای‌ تمام‌                               
وقت‌ تحت‌ پوشش‌ وزارت‌ فرهنگ‌ و آموزش‌ عالی‌ و مقایسه‌ فعالیتهای‌ خدمات‌ مرجع‌ کتابخانه‌های‌ مرکزی‌ دانشگاههای‌ واجد و فاقد گروه‌ کتابداری‌، رساله‌ کارشناسی‌ ارشد. دانشگاه‌ شهید چمران‌ اهواز.
رضائی‌ شریف‌ آبادی‌، سعید (مترجم‌) (1378). "اینترنت‌ و خدمات‌ مرجع‌" نوشته‌ ویلیام‌ کتز. ترجمه‌ سعید رضائی‌ شریف‌ آبادی‌. کتابداری‌ و اطلاع‌ رسانی‌، فصلنامه‌ کتابخانه‌ مرکزی‌ اسناد آستان‌ قدس‌. جلد دوم‌، شماره‌ دوم‌، ص‌ 104-77.
زندیان‌، فاطمه‌ (1372). "ارزشیابی‌ مجموعه منابع‌ مرجع‌ فنی‌ و مهندسی‌ در سه‌ دانشگاه‌ ایران‌". فصلنامه‌ کتاب‌. دوره‌ چهارم‌، شماره‌ دوم‌، ص‌. 211-242.
محسنی‌، حمید (1376) "اینترنت‌ و دسترسی‌ به‌ خدمات‌ مرجع‌ و متن‌ کامل‌ منابع‌ اطلاعاتی‌" فصلنامه‌ کتاب‌. دوره‌ هشتم‌، شماره‌ 4، ص‌ 65-60.
مدیر امانی‌، پروانه‌ (1375). "ذخیره‌ و بازیابی‌ مدارک‌ در کتابخانه‌های‌ مرکزی‌ دانشگاه‌ علوم‌ پزشکی‌". فصلنامه‌ کتاب‌، دوره‌ هفتم‌، شماره‌ سوم‌. ص‌ 95-108. مرادی‌، نوراله‌ (1374). مرجع‌شناسی‌: شناخت‌ خدمات‌ و کتابهای‌ مرجع‌. تهران‌: فرهنگ‌ معاصر.
امب‌، ریچارد بیدیس‌ (1992). "دیسک‌ نوری‌ و کتابدار مرجع‌: پایان‌ سادگی‌" ترجمه‌ علی مزینانی‌. فصلنامه‌ کتاب‌. دوره‌ چهارم‌، شماره‌ سوم‌. ص‌. 335-351.
نشاط‌، نرگس‌ (1375). "همکاری‌ میان‌ کتابخانه‌های‌ دانشگاهی‌ و تخصصی‌ در ایران‌". فصلنامه‌ کتاب‌، دوره‌ هفتم‌، شماره‌ سوم‌، ص‌ 65-82.
نیازی‌، سیمین‌ (1375). " منابع‌ مرجع‌ اختصاصی‌ رشته‌های‌ علوم‌ پایه‌ در کتابخانه‌های‌ دانشکده‌های‌ علوم‌ سه‌ دانشگاه‌ ایران‌". فصلنامه‌ کتاب‌، دوره‌ هفتم‌، شماره‌ سوم‌، ص‌ 83-94.
                                                                                        
  Davinson, D. (1980). Reference. London: Bingley.
Ford, B.J. (1988). “Reference services: Past, present, and future. college and Research Libraries News. Vol. 49 (October, 1988), 578-582.
Foote, M. (1997). “The systems librarian in U.S. academic libraries: a survey of announcements”. College and Research Libraries. 58(6), p. 517-26.
Garcha, R. & Buttlar, L. (1998). “Catalogers in academic libraries: their evolving and expanding roles”. College and Research Libraries. 59(4), P.
311-21.
Grogan, D. (1992). Practical reference work, London: Libraiy Association.
Hofsieiter, F.T. (2001). Internet literracy. 2nd edithion. New Yourk:
McGraw-Hill.
Hutchins, M. (1944). Introduction to reference work. Chicago: ALA.
Katz, W. (1992). Introduction to reference work. McGraw-Hill.
Kumar, K. (1989). Reference Service. New Delhi: Vikas Publishing House.
Robinson, William C. (1994). “Contemporary tennessee book publishers”. Tennessee Librarian. 46(1), p. 19-31.
Rothstein, S. (1972). The dewelopment of relerence services.
Wyer, 3.1. (1930) Reference work: a iextbook for students of Library work and Librarians. Chicago: ALA.
Xu, H. (1999). “What do employers expect”? Eledronic Library. 17(3), p.
171-9.
Zhou, Y. (1996). “Analysis of trends in demand for computer-related skills for academic librarians from 1974 to 1994”. college and Research Libraries. 57(3), p. 259-72