نویسندگان

1 عضو هیأت‌ علمی‌ دانشکده‌ علوم‌ روانشناسی‌ و علوم‌ تربیتی‌، دانشگاه‌ شهید چمران‌ اهواز

2 کارشناس‌ ارشد علوم‌ تربیتی‌ دانشکده‌ علوم‌ تربیتی‌ و روانشناسی‌ دانشگاه‌ شهید چمران‌ اهواز

10.22055/edus.2005.15986

چکیده

   مدیریت‌ مدرسه‌ محوری‌ که‌ ریشه‌ در مبانی‌ نظری‌ مشارکت‌پذیری‌، عدم‌ تمرکز، تفویض‌ اختیار و رقابتی‌ شدن‌ دارد معتقد است‌ مدرسه‌ و ارکان‌ آن‌ باید در اداره‌ مدرسه‌ دخالت‌ داده‌ شوند. در این‌ راستا مقاله‌ حاضر با بهره‌گیری‌ از چارچوب‌ نظری‌ مبتنی‌ بر الگوی‌ سازمانی‌ برگرفته‌ شده‌ از مطالعات‌ لاولر و همکاران‌ (1992) و دیگر محققان‌ این‌ مسأله‌ دنبال‌ می‌شود و در آن‌ سعی‌ شده‌ است‌ تا موانع‌ مهم‌ کاربست‌ مدیریت‌ مدرسه‌ محور در ایران‌ و شهر اهواز بررسی‌ شوند. با بهره‌گیری‌ از رویکرد کمی‌ (پرسشنامه‌) و همچنین‌ رویکرد کیفی‌ (مصاحبه‌)، داده‌ها در دبیرستانهای‌ شهر اهواز از کارشناسان‌ ستادی‌، مدیران‌ و دبیران‌ جمع‌ آوری‌ گردید. نتایج‌ نشان‌ داد که‌ الف‌- میانگین‌ کل‌ میزان‌ آگاهی‌ افراد نمونه‌ 3/09 از 5 می‌باشد که‌ در حد متوسطی‌ است‌. ب‌- میانگین‌ کل‌ میزان‌ موافقت‌ افراد نمونه‌ نسبت‌ به‌ طرح‌ عدم‌ تمرکز آموزشی‌- مدرسه‌ محوری‌ 3/49 از 5 است‌ که‌ مطلوب‌ می‌باشد. ج‌- عامل‌ سیاسی‌ و قدرت‌ (مسئولین‌) با میانگین‌ 3/80، عامل‌ ساختاری‌ و امکاناتی‌ با میانگین‌ 3/79، عامل‌ اطلاعاتی‌ و دانشی‌ با میانگین‌ 3/72، عامل‌ فرهنگی‌- اجتماعی‌ با میانگین‌ 3/52 و عامل‌ مدیریتی‌ با میانگین‌ 3/24 از میانگین‌ 5 به‌ ترتیب‌ اولویت‌ به‌ عنوان‌ موانع‌ مهم‌ مدرسه‌ محوری‌ قلمداد شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of the Feasibility of Application of School- Based Management and its Obstacles in Iran’s Secondary Education: A Case Study in Ahvaz City, Khuzestan

نویسندگان [English]

  • Y. Mehralizadeh 1
  • H. Sepacy 1
  • F. Atashfeshan 2

1 Faculty member of the Faculty of Psychology and Educational Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz

2 Master of Science in Education, Faculty of Science, Education and Psychology, Shahid Chamran University of Ahvaz

چکیده [English]

School- Based Management (SBM), rooted in the theoretical idea of participation, decentralization, authority delegation, and competition, believes that all school teachers, pupils, families and other stakeholders in the school should be involved in the process of school decision making. Bearing this in mind, with help of Lawler’ (1992) theory and other researchers’ views, the problem of SBM was addressed. The main aims of this study were to recognize major barriers of SBM in Iran, particularly in public secondary schools of Ahvaz. The main questions were: 1) How much do teachers, principals and LEA authorities know about SBM’ 2) How much teachers, principals and LEA authorities are agreed about SBM? 3) To what extent is application of SBM necessary? 4) To what extent SBM is feasible in Ahvaz secondary schools? 5) What are the barriers and difficulties facing SBM? 6) What are the weaknesses and strengths of SBM? By using a questionnaire and holding interviews data were collected from secondary schools. On a 1-5 Likert- type scale the respondents’ mean scores were as follows: a) Knowledge about SBM, 3.09; b) agreement among respondents concerning decentralization and SBM, 3.49; c) importance of the application of SBM, 3.51; d) feasibility of application of the present SBM model, 2.51. Five factors were discovered to be the main barriers of SBM implementations, i.e: 1) political and power factor with an average of 3.80 (out of 5); 2) Structural and facilities factor, (3.79); 3) principals’ and teachers’ knowledge and information factor (3.72); 4) socio- cultural factor (3.52); and 5) management factor (3.24). It is concluded that the SBM scheme has not been developed in a suitable way and requires to be reconsidered by education policy makers. Suggestions are made toward smoothing the implementation of SBM in Ahvaz.

کلیدواژه‌ها [English]

  • school- based management
  • barriers
  • local education authority
آهنگران‌، علیرضا (1379). برسی‌ جایگاه‌ مدیریت‌ مبتنی‌ بر مدرسه‌ از دید مدیران‌ مدارس‌ نواحی‌ چهارگانه‌ شیراز. پایان‌نامه‌ کارشناسی‌ ارشد، علوم‌ تربیتی‌ و روانشناسی‌.
بررسی‌ وضع‌ موجود ساختار و تشکیلات‌ وزارت‌ آموزش‌ و پرورش‌ (1372). جو و فرهنگ‌ سازمانی‌، جلد 4، دانشگاه‌ تهران‌، دانشکده‌ مدیریت‌.
پرداختچی‌، حسین‌ (1381). مدرسه‌ محوری‌ تواناسازی‌ و پاسخگویی‌ لازمه هرگونه‌ اصلاحات‌ در آموزش‌ و پرورش‌. فصلنامه‌ مدیریت‌ در آموزش‌ و پرورش‌، شماره‌ 29.
تافلر، آلوین‌. شرکت‌ سازگار یا پویائیهای‌ اجتماعی‌ و "نظام‌ بل‌". ترجمه‌: محمدعلی‌ طوسی‌ (1370). مؤسسه‌ چاپ‌ و انتشارات‌ آستان‌ قدس‌ رضوی‌.
تورانی‌، حیدر (1380). مفهوم‌ مشارکت‌ و فرآیند آن‌ در آموزش‌ و پرورش‌. مجله‌ معلم‌، دوره‌20، شماره‌ 6.
جعفریان‌، صدیق‌ (1380). مدرسه‌ محوری‌، امیدها و بیمها. پژوهشنامه‌ آموزشی‌، شماره‌ 38.
جمشیدنیا، علیرضا (1382). تحلیل‌ سازمان‌ موجود مدارس‌ اهواز برای‌ فراهم‌ نمودن‌ زمینه‌ اجرای‌ اهداف‌ مدرسه‌ محوری‌. شورای‌ تحقیقات‌ آموزش‌ و پرورش‌ استان‌ خوزستان‌.
دبیرخانه‌ شورای‌ عالی‌ آموزش‌ و پرورش‌ (1379). آیین‌نامه‌ اجرایی‌ مدارس‌. انتشارات‌ مدرسه‌.
دراکر، پ‌. ف‌. (1996). ظهور سازمان‌ جدید. نگارش‌: چمپی‌، ج‌ و نوریا، ن‌ (1377). با شتاب‌ به‌ پیش‌: بهترین‌ نظریه‌ درباره‌ مدیریت‌ دگرگونی‌. ترجمه‌: محمود طلوع‌ مکانیک‌. تهران‌: مؤسسه‌ خدمات‌ فرهنگی‌ رسا.
دفت‌، ریچارد ال‌. (1998). مبانی‌ تئوری‌ و طراحی‌ سازمان‌. ترجمه‌: علی‌ پارسائیان‌ و سید محمد اعرابی‌ (1378). تهران‌: دفتر پژوهشهای‌ فرهنگی‌.
رابینز، استیفن‌. تئوری‌ سازمان‌ (ساختار، طراحی‌، کاربردها). ترجمه‌: سیدمهدی‌ الوانی‌، و حسن‌ دانایی‌ فرد (1381). تهران‌: نشر صفار.
رزاق‌ مرندی‌، هادی‌ (1379). بررسی‌ نگرش‌ مدیران‌ و دبیران‌ دبیرستانهای‌ دولتی‌ پسرانه‌ قم‌ درباره‌ حدود و اختیارات‌ تصمیم‌گیری‌ در مدیریت‌ مدرسه‌ محور و تعیین‌ زمینه‌های‌ تصمیم‌گیری‌ مؤثر بر آموزش‌ و یادگیری‌ براساس‌ طبقه‌بندی‌ گلیکمن‌. طرح‌ پژوهشی‌، پژوهشکده‌ معلم‌.
ساکی‌، رضا (1376). دشواریهای‌ ساختار، تشکیلات‌ و مدیریت‌ در آموزش‌ و پرورش‌ و چشم‌اندازهای‌ مطلوب‌ از دیدگاه‌ صاحبنظران‌. تهران‌: پژوهشکده‌ تعلیم‌ و تربیت‌.
ساکی‌، رضا (1379). میزان‌ کارآمدی‌ سازمان‌ و تشکیلات‌ مدارس‌ متوسطه‌. تهران‌: انتشارات‌ آگاه‌.
سام‌ آرام‌، عزت‌الله‌ (1381). مبانی‌ نظری‌ مفهوم‌ مشارکت‌ (تمرکز زدایی‌) با تأکید بر مدرسه‌ محوری‌. فرهنگ‌ مشارکت‌، دوره‌ 9، شماره‌ 33.
سلیمی‌، محمدحسین‌ (1380). مشارکت‌ و مدیریت‌ مشارکتی‌ در آموزش‌ و پرورش‌. فصلنامه‌ مدیریت‌ در آموزش‌ و پرورش‌، دوره‌ هفتم‌، شماره‌ 28.
طوسی‌، محمدعلی‌ (1370). مشارکت‌ در مدیریت‌ و مالکیت‌. تهران‌: انتشارات‌ مدیریت‌ دولتی‌.
عطریان‌، نرگس‌ (1380). بررسی‌ راه‌های‌ تحقق‌ اهداف‌ مدرسه‌محوری‌ از دیدگاه‌ معلمان‌ و مدیران‌ منطقه‌ زرین‌ شهر. شورای‌ تحقیقات‌ سازمان‌ آموزش‌ و پرورش‌ استان‌ اصفهان‌.
علاقه‌بند، علی‌ (1373). به‌ سوی‌ خودگردانی‌ در مدیریت‌ مدرسه‌: نگاهی‌ به‌ روشهای‌ جدید مدیریت‌ آموزشی‌ در جهان‌. فصلنامه‌ مدیریت‌ در آموزش‌ و پرورش‌، سال‌ سوم‌، شماره‌ 1.
واحد نظرسنجی‌ پژوهشکده‌ تعلیم‌ و تربیت‌ (مهرماه‌ 1379). پژوهشنامه‌ آموزشی‌. پژوهشکده‌ تعلیم‌ و تربیت‌.
هسنن‌، مارک‌ (1938). مدیریت‌ آموزشی‌ و رفتار سازمانی‌. ترجمه‌: محمدعلی‌ نائلی‌ (1364). اهواز: انتشارات‌ دانشگاه‌ شهید چمران‌.
یزدانی‌، جواد (1381). مدیریت‌ مشارکتی‌ در مدارس‌. خلاصه‌ مقالات‌ همایش‌ ملی‌ مهندسی‌ اصلاحات‌ در آموزش‌ و پرورش‌.
Brown, D, J. (1987). A Preliminary Inquiry into School-Based Management. Ottawa, Canada: Social Science and Humanities Research of Canada.
David, J.L. (1989). Synthesis of research on school-based management. Educational Leadership, 46(8): 45-53.
David, J.L. (1990). Restructuring in progress: Lesson from pioneering districts. In R. Elmone and Associates (Eds). Restructuring School: The Next Generation of School Reform. San Francisco: Jossey-Bass Inc., pp
209-250.
Drury, Darrel, and Douglas, Levin (1994). School-Based Management: The Changing Locus of Control in American Public Education. Report Prepared for the U. S. Department of Education, Office of Educational Research and Improvement, by Pelavin Associates, February.
Heger, H.K., & Lindahi, R.A. (1993). Some implications of sitebased management on the role and preparation of teachers and administrators. ERIC Publication, ED 357474.
Lawler, RE., Mohrman, S.A., & Mohrman, A.M. (1992). Transferring Decisionmaking to Local Schools, http:I/truthin. Site-Based Management.
Lindquist, K.M., & Mariel, J. (1989). School-based management: Doomed to failure? Education and Urban Society, 21(4): 403-416.
Malen, B. (1994).
Enacting site-based management: A political utilities analysis. Educational Evaluation and Policy Analysis, 16(3): 249-267.
Malen, B., & Ogawa. R.
(1988). Professional-Patron influence on site based governance councilu A confounding case study. Educational Evaluation and Policy Analysis, 10(4): 251-270.
Mohrman, S.A., Lawler, E.E,, & Mohrman, A.M. (1992). Applying employee involvement in Schools.
Educational Evaluation and Policy Analysis, 14(4).
Murphy, Joseph. (1990). Restructuring Schools: Capturing and Assessing the Phenomena. New York: Teachers College Press.