نویسندگان

• مسعود صفایی مقدم ¹
• علیرضا رشیدی ²
• محمدجعفر پاک‌سرشت ¹

¹ عضو هیئت علمی دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز

² عضو هیئت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

تعیین جایگاه عقل و عقلانیت در نظام‌های تربیتی یکی از کارهای اساسی در حوزه فلسفه تعلیم و تربیت است. در این نوشتار تلاش شده است تا بر مبنای آموزه‌های اسلامی موقعیت عقل را در یک نظام تربیتی اسلامی معلوم کنیم. برای این منظور توضیح داده شده که اولاً عقل به اعتبار منشاء و متعلق‌های آن، وجوه متفاوتی دارد؛ و ثانیاً تعیین این وجوه برای تعیین برای تعیین چیستی و جایگاه عقلانیت در ادبیات اسلامی اهمیت دارد. علاوه بر آن، گفته شده است که داشتن درک کافی از ماهیت عقل در گرو پاسخگویی به برخی از سؤالاتی است که نظریه‌های مختلف معمولاً به آن‌ها توجه داشته‌اند. برخی از سؤالات عبارتند از: امکانات و محدودیت‌های عقل، ماهیت فردی و اجتماعی عقل، نسبت و ارتباط عقل با احساس و عاطفه از سویی، و عمل و به خصوص عمل اخلاقی از سوی دیگر، در پایان با تأکید بر برخی ویژگی‌های اساسی عقل که حاصل پاسخ به سؤالات فوق است، به برخی از استلزامات تربیتی منبعث از آن دیدگاه درباره عقل، در قالب روش و برنامه، اشاره شده است.

کلیدواژه‌ها

• عقلانیت
• اسلام
• استلزامات تربیتی
• روش تعلیم و تربیت
• برنامه تعلیم و تربیت

عنوان مقاله [English]

A Survey of Rationality Principle in Islamic Sources and its Educational Implications

نویسندگان [English]

• masoud safaeimoghadam ¹
• A.r. Rashidi ²
• M.J. Pakseresht ¹

¹ Faculty member of the Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Chamran University of Ahvaz

² Faculty member of Razi University of Kermanshah

چکیده [English]

Ascertaining the status of reason and rationality is one of the basic concerns of philosophy of education. In this exposition an effort will be made to, based on the Islamic teaching, investigate the situation of reason in an Islamic system of education. For this purpose, to begin with an analysis into the meaning, both lexical and topical, of the term reason (Aql) is made and the significance of reason and rationality in the Islamic literary tradition is touched upon; then, bearing the Islamic origins and domain of rationality in mind, the various dimensions of rationality are explored and explained and a number of important questions regarding reason, particularly concerning its potentials and limitations, its individual and social essence, and its relationships with sensation and emotions, on the one hand, and with action and particularly ethical actions, on the other, are explored. In the end, laying some emphasis on the fundamental characteristics of reason, gathered from the above –mentioned questions, a number of educational implications in areas of methodology and curriculum are drawn.

کلیدواژه‌ها [English]

• rationality
• educational implications
• educational method
• curriculum