نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

چکیده

 
 
 
 
 
 
 
هدف این پژوهش، بررسی تأثیر برنامه درسی آموزش عالی بر رشد مهارت تفکر انتقادی دانشجویان بود. با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌یی، 500 دانشجوی کارشناسی (100 نفر از ورودی بهمن 87، 100 نفر از ورودی مهر 87، 100 نفر از ورودی سال 86، 100 نفر از ورودی سال 85 و 100 نفر از ورودی سال 84) از دو دانشکده‌ی اقتصاد و علوم اجتماعی و علوم پایه دانشگاه شهید چمران اهواز انتخاب شدند و با تکمیل آزمون مهارت‌های تفکر انتقادی کالیفرنیا (CCTST) اطلاعات مورد نیاز گردآوری شده و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. بر اساس یافته‌های پژوهش، بین میزان رشد مهارت تفکر انتقادی دانشجویانی که سال آخر تحصیل خود را می‌گذرانند، با دانشجویان سال اول، تفاوت معنی‌داری وجود دارد و این تفاوت به نفع دانشجویان سال آخر است. همچنین این تفاوت معنادار، در مورد سه خرده مقیاس آزمون مهارت‌های تفکر انتقادی، یعنی ارزشیابی، تحلیل و استنباط نیز، صادق است. اما نکته‌ی قابل ذکر، این است که میانگین نمره‌های تفکر انتقادی دانشجویانی که سال آخر تحصیل خود را سپری می‌کنند، کمتر از حد متوسط است. بنابراین، از مجموع یافته‌ها می‌توان دریافت که تحصیل در دانشگاه توانسته است مهارت تفکر انتقادی دانشجویان را رشد دهد، به گونه‌یی که میانگین تفکر انتقادی دانشجویان سال آخر، نسبت به دانشجویان سال اول از رشد نسبتاً قابل قبولی برخوردار بوده است؛ اما زمانی که نمره‌های تفکر انتقادی دانشجویان با نمره‌ی استاندارد آزمون مورد مقایسه قرار می‌گیرد، نمره‌ها ضعیف و پایین‌تر از حد متوسط بوده که این خود مسئله‌یی نگران کننده برای آموزش عالی خواهد بود و ضرورت بازنگری در هدف‌ها، روش‌های آموزشی رایج و بصورت کلی، ضرورت بازنگری در برنامه‌های درسی را آشکار می‌سازد.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Does higher education could promote students' critical thinking skills? case-study: undergraduate courses of Shahid Chamran University

نویسندگان [English]

  • A. Ramazani
  • A. Parsa
  • M. Safaei Moghadam

چکیده [English]

 
 
 
This research was conducted to investigate the effect of higher education on development of critical thinking. By classified random sampling, 500 undergraduate students for two college in five group ((2005, 2006, 2007, 2008, 2009)) were selected. By compeleting (CCTST) and analyzing data by SPSS, the results indicated that there were significant differences among five groups of students and senior students gaind better scores than the juniors. In addition differences were found in three subscale of the test (evaluation, Analysis, Inference). However, the results revealed that not only higher education has positive effect on development of critical thinking, but also the scores of all students were lower than standard mean of the test. This research suggests that in spite of the fact that development of critical thinking is related to family and educational background of students before entering the higher education, but revision and improvement in the structure and curricular of higher education, is necessary.
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Higher Education
  • critical thinking
  • Evaluation
  • analysis
  • inference
احمدی دستجردی، داوود و قلی‌زاده، محمد (1383). آموزش عالی و گذار به جامعه مبتنی بر دانایی. آموزش عالی و توسعه پایدار (مجموعه مقالات همایش آموزش عالی و توسعه پایدار جلد اول). تهران: مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی، صص 13-3.
ارنشتاین، آلن سی و هانکینز، فرانسس پی (1384). مبانی، اصول و مسائل برنامه درسی. ترجمه قدسی احقر. تهران: واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی.
اسلامی، محسن (1382). الگویی برای طراحی و اجرای برنامه خواندن انتقادی و بررسی اثر آن بر تفکر انتقادی و نوشتن تحلیلی. رساله دکتری، دانشگاه تربیت معلم.
اسلامی اکبر، رسول (1382). مقایسه توانایی تفکر انتقادی دانشجویان ترم های اول و آخر پرستاری و پرستاران شاغل در بیمارستان های منتخب وابسته به دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، تهران و شهید بهشتی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران.
اسلامی اکبر، رسول، شکرآبی، ربابه، بهبهانی، نسرین و جمشیدی، روح انگیز (1383). مقایسه تفکر انتقادی دانشجویان پرستاری ترم های اول و آخر و پرستاران بالینی. فصلنامه پرستاری ایران. سال هفدهم، شماره 39، پاییز 83، صص 29-15.
بابامحمدی، حسن و خلیلی، حسین (1383). مهارت های تفکر انتقادی دانشجویان پرستاری علوم پزشکی سمنان. مجلهی ایرانی آموزش در علوم پزشکی، سال چهارم، شماره 12، صص 31- 23.
بختیار نصرآبادی، حسنعلی و نوروزی، رضاعلی (1383). درآمدی بر جایگاه، معنا، آثار و چشم اندازهای تفکر انتقادی. مجله حوزه و دانشگاه، شماره 40، صص 92-72.
بدری گرگری، رحیم؛ فتحی‌آذر، اسکندر؛ حسینی، سیدداوود و مقدم، محمد (1386). بررسی مهارت تفکر انتقادی دانشجو معلمان مراکز تربیت معلم تبریز. فصلنامه روان شناسی دانشگاه تبریز، شماره 7، پاییز 86، صص 24-1.
پورکاوه، بهمن (1382). بررسی تأثیر آموزش به شیوه یادگیری بر اساس حل مشکل بر مهارتهای تفکر انتقادی، عوامل زمینهساز تفکر انتقادی، نگرش و رفتار دانشجویان کارشناسی پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران.
پیش‌قدم، رضا (1386). افزایش تفکر انتقادی از طریق مباحثه ادبی در کلاس‌های زبان انگلیسی. مجله ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال چهلم، شماره 4، صص 167-153.
حسینی، سیدعباس و بهرامی، مسعود (1381). مقایسه تفکر انتقادی در دانشجویان سال اول و آخر کارشناسی. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، سال دوم، شماره 2، پاییز و زمستان 81، صص 25-21.
خلیلی، حسین و سلیمانی، محسن (1382). تعیین اعتماد، اعتبار و هنجار نمرات آزمون مهارت‌های تفکر انتقادی کالیفرنیا – فرم ب (CCTST_B). مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل. شماره 2، صص 90- 84.
سیف، علی‌اکبر (1384). روانشناسی پرورشی. تهران: انتشارات آگاه.
شعبانی، حسن (1382). روش تدریس پیشرفته. تهران: سمت.
شفیعی، شهلا؛ خلیلی، حسین و مسگرانی، محسن (1383). ارزشیابی مهارت‌های تفکر انتقادی در دانشجویان پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی زاهدان. فصلنامه طب و تزکیه، شماره 53، تابستان 1383، ص 20-5.
عارفی، محبوبه (1384). برنامهریزی درسی راهبردی در آموزش عالی. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
عباسی، عفت (1380). بررسی مهارتهای مؤثر بر پرورش تفکر انتقادی در برنامه درسی جامعه شناسی در دوره متوسطه در سال تحصیلی 80-79. رساله دکتری، دانشگاه تربیت معلم.
عسکری، محمد (1386). مقایسه تأثیر تکالیف نوشتاری بر تفکر انتقادی دانشآموزان پسر سال اول دوره متوسطه تحصیلی ملایر در دروس زیست شناسی و مطالعات اجتماعی. رساله دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
علیوندی وفا، مرضیه (1384). بررسی رابطه بین تفکر انتقادی و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه تبریز. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
مایرز، چت (1374). آموزش تفکر انتقادی. ترجمه خدایار ابیلی. تهران: سمت.
میرمولایی، طاهره؛ شعبانی، حسن؛ بابایی، غلامرضا و عبدحق، زهرا (1383). مقایسه تفکر انتقادی دانشجویان ترم اول و ترم آخر کارشناسی پیوسته مامایی دانشگاه‌های علوم پزشکی شهر تهران. فصلنامه حیات، دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران، سال دهم، شماره 22، پاییز 83، صص 77- 69.
مهری نژاد، سید ابوالقاسم، (1386)، انطباق و هنجاریابی آزمون مهارت های تفکر انتقادی، تازه‌های علوم شناختی 9، صص72-63 .
ناجی، سعید (1383). فلسفه برای کودکان و نوجوانان: مروری بر پارادایم جدید آموزش و پرورش با تأکید بر ابداعات متیو لیپمن. مجله حوزه و دانشگاه، شماره 40، پاییز 83، صص 118-93.
نقیب‌زاده جلالی، میرعبدالحسین (1378). نگاهی به فلسفه تعلیم و تربیت. تهران: انتشارات طهوری.
هاشمیان نژاد، فریده (1381). پرورش تفکر انتقادی از طریق برنامه درسی دوره ابتدایی. برنامه درسی و پرورش تفکر (مجموعه مقالات ارائه شده در همایش برنامه درسی و پرورش تفکر)، بهمن 1380. دانشگاه تربیت معلم، صص250-183.
 
Angeli, C., & Valanides, N. (2009). Instructional effects on critical thinking: Performance on ill-definded issues. Learning and Instruction. 19, 322-334.
Angelo, B. J. (2001). Using source analysis to promote critical thinking. Research Strategies, 18, 303-309.

Facion, P. (1990). Critical thinking: A statement of export consensus for purposes of educational assessment and instruction. The California Academic Press.

Frijters, S., Dam, G. T., & Rijlaarsdam, G. (2008). Effets of dialogic learning on value-loaded critical thinking. Graduate school of teaching and learning, University of Amsterdam, 18, 66-82.
Gokhle, A. A. (1995). Collaborative learning enhances critical thinking. Journal of Technology Education. 7 (1), 22–29.
Leader, L. F. & Middleton. J. A. (2004). Promoting critical thinking disposition by using problem solving in middle school mathematics. Research in middle level education, 28 (1), 1-13.
Lrynock, K., & Robb, L. (1999). Poblem solved: How to cognition. Educational Leadership, 57, 29-32.
Sendage, S., & Odabasi, H. F. (2009). Effect of online problem based learning course on content knowledge acquisition and critical thinking skills. Computers & Education, 53, 132 -141.
Tsui, L. (1998). A review of research on critical thinking. Association for the study of higher education. Headquartered at the university of Missouri, Columbia.
Tsui, L. (1999). Critical thinking inside college classrooms: Evidence from four institutional case studies. Presented at the 24th Annual Meeting of the Association for the Study of Higher Education, San Antonio, TX November 19..
Tsui, L. (2000). Effect of campus culture on student’s critical thinking. Review of Higher Education, 23, 421-441.
Tsui, L. (2004). Courses and instruction affecting critical thinking. Research in Higher Education, 40 (2), 185-200.
Walters, K. S. (2000). Critical thinking in teacher education: Toward a demythologization. Journal of Teacher Education, 40 (3), 14-18.
Wilks, S. (1995).Critical and creative thinking: Strategies classroom inquiry. Portsmouth, NH: Heinemann. High School Magazine, 7, 40- 44.
Yng, Y. T. C., Newby, T. & Bill, R. (2007). Facilitating in teractions through structured web-based bulletin boards: A quasi-experimental study on promoting learner’s critical thinking skills. Computers & education, 50, 1572-1585.