محمدحسین علیخانی؛ محمود مهرمحمدی
چکیده
یکی از مهم‌ترین برنامه‌هایی که در نظامهای آموزشی اجرا می‌شود، «برنامه درسی پنهان» است. مطالعات و تحقیقات فراوانی در کشورهای مختلف در این زمینه صورت گرفته است. منابع سازمان یافته و تخصصی حوزه برنامه درسی و نتایج بسیاری از تحقیقات حاکی از آن است که «محیط اجتماعی ...
بیشتر
یکی از مهم‌ترین برنامه‌هایی که در نظامهای آموزشی اجرا می‌شود، «برنامه درسی پنهان» است. مطالعات و تحقیقات فراوانی در کشورهای مختلف در این زمینه صورت گرفته است. منابع سازمان یافته و تخصصی حوزه برنامه درسی و نتایج بسیاری از تحقیقات حاکی از آن است که «محیط اجتماعی مدرسه» مهم‌ترین عامل شکل‌گیری برنامه درسی پنهان است. لیکن در کشور ما تاکنون تلاشی برای مستندسازی برنامه درسی پنهان ناشی از محیط اجتماعی مدرسه صورت نگرفته است. تحقیق حاضر در صدد آشکارسازی پیامدها یا آثار قصد نشده ناشی از محیط اجتماعی مدرسه در نگرشهای دانش‌آموزان مدارس دوره متوسطه و ارائه راهکارهایی برای کاهش پیامدهای منفی آن است. در این تحقیق ابتدا با استفاده از روش کمی و به وسیله پرسشنامه محقق ساخته، جوّ اجتماعی مدارس دوره متوسطه شهر اصفهان مورد سنجش و شناسایی قرار گرفت. از میان نواحی آموزش و پرورش، سه ناحیه که از نظر موقعیت اقتصادی- اجتماعی در حدّ پایین، متوسط و بالا بودند، شناسایی و از هر ناحیه 4 مدرسه پسرانه و دخترانه انتخاب و در هر مدرسه به 30 الی 35 نفر دانش‌آموز که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند، پرسشنامه داده شد. پس از تجزیه و تحلیل نتایج پرسشنامه‌ها با به کارگیری «رویکرد افتراقی» مدارس به دو طیف، «مدارس دارای جوّ باز» و «مدارس دارای جوّ بسته» تقسیم گردید. برای بررسی و تبیین پیامدهای قصد نشده و پاسخ‌گویی به سؤالات و فرضیه‌های تحقیق از روش «تحقیق کیفی» که مؤثرترین روش برای کشف ابعاد مختلف برنامه درسی پنهان است استفاده شد. بدین منظور از هر مدرسه 5 الی 6 نفر به صورت گزینشی انتخاب شده، مورد مصاحبه و مشاهده قرار گرفتند. پس از آن اظهار نظرهای دانش‌آموزان و مشاهدات، تجزیه و تحلیل و پیامدهای پنهان ناشی از محیط اجتماعی مدارس باز و بسته مورد شناسایی و مقایسه قرار گرفت. سپس با شناسایی عوامل اصلی تأثیرگذار در شکل‌گیری پیامدهای پنهان و با استفاده از منابع و نظریه‌های علمی حوزه برنامه درسی و سایر یافته‌های تحقیقاتی، راهکارهایی برای مقابله با پیامدهای منفی ارائه شده است. برای اعتباربخشی و تأیید راهکارها، از نظریات جمعی از متخصصان و صاحب نظران تعلیم و تربیت در سطح کشور نیز استفاده شده است. عمده‌ترین پیامدهای قصد نشده مدارسی که از جوّ اجتماعی بسته‌تری برخوردارند، عبارتند از: 1) افزایش روحیه اطاعت، تقلید و پیروی محض و کاهش روحیه تفکر انتقادی و برخورد نقادانه با موضوعات و مباحث علمی. 2) تقویت تمایل دانش‌آموزان به انجام فعالیتهای یادگیری به صورت انفرادی و نگرش منفی آنان نسبت به فعالیتهای گروهی. 3) کاهش میزان اعتماد و عزت نفس دانش‌آموزان و تقویت احساس خودپنداری منفی در آنان. 4) روحیه اطاعت و انقیاد و تمایل به انجام فعالیتها و تکالیف یادگیری به صورت انفرادی در دانش‌آموزان مدارس پسرانه بیش از دانش‌آموزان مدارس دخترانه بوده است. 5) میزان کاهش عزت نفس در دانش‌آموزان مدارس دخترانه بیش از دانش‌آموزان مدارس پسرانه بوده است. در مدارسی که دارای جوّ باز بودند میزان کاهش عزت نفس تقریباً مشابه بوده است.
فاطمه تابنده
چکیده
پژوهش حاضر، تحقیقی پیرامون اعمال رویکرد مدیریت کیفیت فراگیر، به عنوان یکی از مناسبترین رهیافتهای رهبری سازمانی توسط مدیران کتابخانه‌های دانشگاههای شیراز است. سیستم مدیریت کیفیت فراگیر، تمرکز جامع روی برآورده نمودن و پیشی گرفتن در تأمین انتظارات و نیازهای مراجعان می‌باشد که ...
بیشتر
پژوهش حاضر، تحقیقی پیرامون اعمال رویکرد مدیریت کیفیت فراگیر، به عنوان یکی از مناسبترین رهیافتهای رهبری سازمانی توسط مدیران کتابخانه‌های دانشگاههای شیراز است. سیستم مدیریت کیفیت فراگیر، تمرکز جامع روی برآورده نمودن و پیشی گرفتن در تأمین انتظارات و نیازهای مراجعان می‌باشد که عملاً کاهش هزینه‌های ناشی از کیفیت ضعیف را به وسیله ایجاد فرهنگ جدید سازمانی مطرح می‌نماید. این سیستم یک فلسفه نوین مدیریتی است که متخصصان اجرای آن را توسط تیم مدیریت ارشد پیشنهاد نموده‌اند. در این سیستم، دیدگاههای استراتژیک آینده به منظور فعال نمودن سازمان با توجه به مشتری یا مراجعه کننده اعمال می‌گردد. لذا هدف اصلی این پژوهش "مقایسه وضعیت موجود و مطلوب کتابخانه‌های دانشگاههای شیراز در اعمال نقش مدیریت کیفیت فراگیر از دیدگاه مدیران و کارشناسان" است که به بررسی تفاوت نگرش این دو گروه در قالب اصول دمینگ و بررسی تفاوت نظر کل افراد نسبت به هر دو وضعیت با توجه به جنسیت و مدرک تحصیلی افراد می‌پردازد. اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه مدیریت کیفیت فراگیر جمع‌آوری گردید. در این مطالعه کلیه 110 نفر کارشناس و مدیر کتابخانه‌های دانشگاه شیراز شرکت داده شدند که تعداد 67 کارشناس و 22 مدیر پرسشنامه‌ها را عودت دادند. نتایج این تحقیق نشان دهنده این امر است که مدیران نگرش بالاتری نسبت به وضع موجود کتابخانه‌ها داشته و تفاوت معنی‌داری بین نظر مدیران و کارشناسان مشاهده گردید. همچنین مدیران میانگین بالاتری نسبت به وضعیت مطلوب کتابخانه‌ها به دست آوردند. از لحاظ جنسیت بین مدیران مرد و زن و کارشناسان مرد و زن تفاوت معنی‌داری مشاهده گردید. در ضمن، بین نگرش کارشناسان و مدیران دارای تحصیلات مختلف نسبت به وضع موجود کتابخانه‌ها تفاوت معنی‌داری وجود نداشت اما از لحاظ سمت، تفاوت معنی‌دار مشاهده گردید. علل تفاوت نگرش دو گروه را می‌توان ناشی از عدم اطلاع مدیران و کارشناسان از مدیریت کیفیت فراگیر و عدم شناخت نسبت به فلسفه مدیریت کیفیت دانست. همچنین، نبودن آموزشهای ضمن خدمت، عدم توجه به ارزشهای انسانی توسط برخی مدیران و وجود موانع بین واحدها می‌تواند از دلایل عمده دیگر تفاوت نگرش مدیران و کارشناسان باشد. عدم حمایت مدیریت عالی در از بین بردن موانع کارکنان، نبود مدیریت مشارکتی، عدم وجود اصلاحات هدفدار و برنامه‌ریزی شده از طرف مدیران را می‌توان از دلایل دیگر تفاوت بین مدیر و کارشناس تلقی نمود.
