فلسفه تعلیم و تربیت
حمیدرضا پروار؛ بابک شمشیری؛ محمد مزیدی شرف آبادی
چکیده
روشنفکری دینی به‌عنوانمحصول رویارویی دین با مدرنیته، یکی از رویکردهای مناقشه‌انگیز و پرنفوذ چند قرناخیر دنیای اسلام است. این رویکرد در ایران نیز به یکی از مباحث مهم و جنجال‌برانگیزمیان اندیشمندان تبدیل‌شده و جهت‌گیری‌های بعضاً متفاوتی را تجربه کرده است. این جهت‌گیری‌هاسبب شده است تا روشنفکری دینی ایران در قالب موج‌های متفاوتی ...
بیشتر
روشنفکری دینی به‌عنوانمحصول رویارویی دین با مدرنیته، یکی از رویکردهای مناقشه‌انگیز و پرنفوذ چند قرناخیر دنیای اسلام است. این رویکرد در ایران نیز به یکی از مباحث مهم و جنجال‌برانگیزمیان اندیشمندان تبدیل‌شده و جهت‌گیری‌های بعضاً متفاوتی را تجربه کرده است. این جهت‌گیری‌هاسبب شده است تا روشنفکری دینی ایران در قالب موج‌های متفاوتی نام‌گذاری گردند.”احیاگری اسلامی“، ”اسلامی‌سازیدانش“ و ”جریان متأخر“ آن با جهت‌گیری معرفت‌شناسانه و فلسفی از جمله این موج‌هاست.جریان متأخر روشنفکری دینی ایران بر این ادعاست که می‌تواند دین را با مدرنیته وعناصر آن ازجمله شهروندی، سازگار کند. نوشتار حاضر باهدف بررسی امکان سازگاری دینو شهروندی مدرن از چشم‌انداز جریان متأخر روشنفکری دینی، می‌کوشد تا به این پرسشپاسخ دهد که امکان و ظرفیت این جریان را در سازگاری با شهروندی مدرن چیست و سپستربیت شهروندی متناسب با مفروضات این جریان را ترسیم کند. پژوهش حاضر در زمره پژوهش‌هایکیفی قرار می‌گیرد و برای رسیدن به هدف خود از روش توصیفی-تفسیری، سود می‌جوید. یافته‌هایاین پژوهش نشان می‌دهد که این جریان فکری با پیش‌فرض‌ها و اصولی که دارد و نیز باطرح اولویت معرفت‌شناسی بر هستی‌شناسی در بسیاری از موارد توانسته است با مفروضاتمدرنیته و شهروندی مدرن خود را سازگار کند و تحقق تربیت شهروندی مدرن را ممکنسازد، امّا در پاره‌ای از مسائل به توافق دست نیافته است.
مسعود صفایی مقدم؛ محمود کاظمی؛ محمدجعفر پاک سرشت؛ سید منصور مرعشی
چکیده
"تربیت مدنی" مورد توجه روز افزون سیاست‌گذاران نظام‌های آموزشی است. در جامعه‌ی ایران نیز، با توجه به تحوّلات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی صورت گرفته از دوران مشروطیت به این سو، و بخصوص در دوران پس از انقلاب اسلامی، توجه به مقوله‌ی تربیت مدنی از اهمیّت ویژه‌ای برخوردار شده است. اما از آنجا که تحقّق ایده‌های تربیتی در هر جامعه‌ای متضمّن ...
بیشتر
"تربیت مدنی" مورد توجه روز افزون سیاست‌گذاران نظام‌های آموزشی است. در جامعه‌ی ایران نیز، با توجه به تحوّلات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی صورت گرفته از دوران مشروطیت به این سو، و بخصوص در دوران پس از انقلاب اسلامی، توجه به مقوله‌ی تربیت مدنی از اهمیّت ویژه‌ای برخوردار شده است. اما از آنجا که تحقّق ایده‌های تربیتی در هر جامعه‌ای متضمّن وجود شرایط فرهنگی و اجتماعی مناسب است لذا کشف زمینه‌های ذهنی و فرهنگی لازم برای تحقق آرمان‌های جامعه‌ی مدنی از کارهای مهمّی است که در راستای تربیت مدنی در ایران باید صورت گیرد. بر این اساس، هدف عمده‌ی این پژوهش آن است که با کشف و بررسی معانی و جنبه‌های ارزشی و فرهنگی اصول جامعه‌ی مدنی، میزان تناسب و هماهنگی آنها با ارزش‌های فرهنگی و دینی جامعه‌ی ایران معلوم گردد. بنابراین، چنانچه برای اصول تربیت مدنی و مفاهیم مدنیت خواهی و تربیت مدنی و جامعه‌ی مدنی محتوای ارزشی و دینی قائل باشیم، در آن صورت کشف معانی مندرج در این مفاهیم و تنظیم آنها به منظور ساخت یک ساختار بومی از ایده مدنیّت خواهی و تربیت مدنی برای دست اندرکاران آموزش و پرورش ایران از اهمیت شایانی بر خوردار خواهد بود. مهمترین اصولی که در این مقاله مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته‌اند، عبارتند از: اصل احترام به حقوق و آزادی‌های فردی و اجتماعی، اصل احترام به قانون و قانون‌مداری، اصل احترام به حقوق شهروندی، اصل مشارکت و فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی، اصل مسئولیت‌پذیری اجتماعی، اصل استدلال و عقلانیت، اصل مدارا و تسامح، اصل گفتگو، اصل نقد و ارزیابی و اصل توجه به کثرت گرایی روشی. در پایان تأکید شده است که این اصول با ارزش‌ها و فلسفه‌ی حاکم بر جامعه‌ی ما که یک جامعه‌ی دینی است، تطابق و هماهنگی دارد و لذا سرمایه‌گذاری برای تربیت نسلی که به ارزش‌های مدنی معتقد بوده و در عمل پاسدار این ارزش‌ها باشد می‌تواند به عنوان یک توصیه‌ی دینی و آموزشی و پرورشی تلقی شود.
