محمود مهرمحمدی؛ ادریس اسلامی
دوره 19، شماره 1 ، شهریور 1391، ، صفحه 5-22
چکیده
هدف این مقاله، بررسی و نقد نگاشت سوّم سند برنامه‌ی درسی ملّی جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر ایده‌ی جهان- محلی شدن رابرتسون است. با استفاده از روش‌های تحلیل مفهومی، استنتاج و توصیفی- انتقادی، مباحث در 3 بخش ارائه شده است. ابتدا، نظریه‌ی جهانی شدن رابرتسون ارائه شده، سپس با بیان ضعف و کاستی‌های موجود در نظریه‌ی جهانی شدن، به معرفی ...
بیشتر
هدف این مقاله، بررسی و نقد نگاشت سوّم سند برنامه‌ی درسی ملّی جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر ایده‌ی جهان- محلی شدن رابرتسون است. با استفاده از روش‌های تحلیل مفهومی، استنتاج و توصیفی- انتقادی، مباحث در 3 بخش ارائه شده است. ابتدا، نظریه‌ی جهانی شدن رابرتسون ارائه شده، سپس با بیان ضعف و کاستی‌های موجود در نظریه‌ی جهانی شدن، به معرفی ایده‌ی تکاملیافتهتر «جهان- محلی شدن» رابرتسون پرداخته شده است. در پایان، با تکیه بر این ایده که هم به امر جهانی نظر دارد و هم به امر محلی، مُدل مطلوب سند برنامه‌ی درسی ملّی، جهان- محلّی تلقّی گشته است. بر این اساس، نگاشت سوّم سند برنامه‌ی درسی ملّی جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. یافتهها حکایت از آن دارد که این سند منطبق با معیارهای اسلامی و بومی، فرصتهای یادگیری را برای فراگیران فراهم آورده است. بنابراین، روح یا منطق حاکم بر این سند، بازگشت به خود، اجتناب از خودبیگانگی و احیای ارزشهای اسلامی- ایرانی میباشد. علاوه بر این، تصوّر و برداشت رایج و نادرست در باب جهانی شدن و هویّت موجب شده است این برنامه به سوی امر محلّی و خاصگرایی تمایل پیدا کند و از مُدل مطلوب جهان- محلّی فاصله داشته باشد.
محمدحسین علیخانی؛ محمود مهرمحمدی
چکیده
یکی از مهم‌ترین برنامه‌هایی که در نظامهای آموزشی اجرا می‌شود، «برنامه درسی پنهان» است. مطالعات و تحقیقات فراوانی در کشورهای مختلف در این زمینه صورت گرفته است. منابع سازمان یافته و تخصصی حوزه برنامه درسی و نتایج بسیاری از تحقیقات حاکی از آن است که «محیط اجتماعی ...
بیشتر
یکی از مهم‌ترین برنامه‌هایی که در نظامهای آموزشی اجرا می‌شود، «برنامه درسی پنهان» است. مطالعات و تحقیقات فراوانی در کشورهای مختلف در این زمینه صورت گرفته است. منابع سازمان یافته و تخصصی حوزه برنامه درسی و نتایج بسیاری از تحقیقات حاکی از آن است که «محیط اجتماعی مدرسه» مهم‌ترین عامل شکل‌گیری برنامه درسی پنهان است. لیکن در کشور ما تاکنون تلاشی برای مستندسازی برنامه درسی پنهان ناشی از محیط اجتماعی مدرسه صورت نگرفته است. تحقیق حاضر در صدد آشکارسازی پیامدها یا آثار قصد نشده ناشی از محیط اجتماعی مدرسه در نگرشهای دانش‌آموزان مدارس دوره متوسطه و ارائه راهکارهایی برای کاهش پیامدهای منفی آن است. در این تحقیق ابتدا با استفاده از روش کمی و به وسیله پرسشنامه محقق ساخته، جوّ اجتماعی مدارس دوره متوسطه شهر اصفهان مورد سنجش و شناسایی قرار گرفت. از میان نواحی آموزش و پرورش، سه ناحیه که از نظر موقعیت اقتصادی- اجتماعی در حدّ پایین، متوسط و بالا بودند، شناسایی و از هر ناحیه 4 مدرسه پسرانه و دخترانه انتخاب و در هر مدرسه به 30 الی 35 نفر دانش‌آموز که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند، پرسشنامه داده شد. پس از تجزیه و تحلیل نتایج پرسشنامه‌ها با به کارگیری «رویکرد افتراقی» مدارس به دو طیف، «مدارس دارای جوّ باز» و «مدارس دارای جوّ بسته» تقسیم گردید. برای بررسی و تبیین پیامدهای قصد نشده و پاسخ‌گویی به سؤالات و فرضیه‌های تحقیق از روش «تحقیق کیفی» که مؤثرترین روش برای کشف ابعاد مختلف برنامه درسی پنهان است استفاده شد. بدین منظور از هر مدرسه 5 الی 6 نفر به صورت گزینشی انتخاب شده، مورد مصاحبه و مشاهده قرار گرفتند. پس از آن اظهار نظرهای دانش‌آموزان و مشاهدات، تجزیه و تحلیل و پیامدهای پنهان ناشی از محیط اجتماعی مدارس باز و بسته مورد شناسایی و مقایسه قرار گرفت. سپس با شناسایی عوامل اصلی تأثیرگذار در شکل‌گیری پیامدهای پنهان و با استفاده از منابع و نظریه‌های علمی حوزه برنامه درسی و سایر یافته‌های تحقیقاتی، راهکارهایی برای مقابله با پیامدهای منفی ارائه شده است. برای اعتباربخشی و تأیید راهکارها، از نظریات جمعی از متخصصان و صاحب نظران تعلیم و تربیت در سطح کشور نیز استفاده شده است. عمده‌ترین پیامدهای قصد نشده مدارسی که از جوّ اجتماعی بسته‌تری برخوردارند، عبارتند از: 1) افزایش روحیه اطاعت، تقلید و پیروی محض و کاهش روحیه تفکر انتقادی و برخورد نقادانه با موضوعات و مباحث علمی. 2) تقویت تمایل دانش‌آموزان به انجام فعالیتهای یادگیری به صورت انفرادی و نگرش منفی آنان نسبت به فعالیتهای گروهی. 3) کاهش میزان اعتماد و عزت نفس دانش‌آموزان و تقویت احساس خودپنداری منفی در آنان. 4) روحیه اطاعت و انقیاد و تمایل به انجام فعالیتها و تکالیف یادگیری به صورت انفرادی در دانش‌آموزان مدارس پسرانه بیش از دانش‌آموزان مدارس دخترانه بوده است. 5) میزان کاهش عزت نفس در دانش‌آموزان مدارس دخترانه بیش از دانش‌آموزان مدارس پسرانه بوده است. در مدارسی که دارای جوّ باز بودند میزان کاهش عزت نفس تقریباً مشابه بوده است.
